Page 88 - Bilten broj 2 2021

ovom temom dugo bavio i objavljivao rezultate, što u člancima, što u monografijama. Ovi
rezultati su predstavljeni u izmenjenom obliku i kao deo ove sinteze. Naravno da su ovde uzeti
u obzir i rezultati St. Novakovića, koji je ovu temu i pokrenuo pre 150 godina, ali u znatno
oskudnijem obimu i obliku. Uprkos činjenici da je kritička istoriografija bila na samim
počecima, ovaj genijalni diletant ispravno je ocenio važnost ove teme za proučavanje srpskog
srednjeg veka.

5. Đorđe Kostić: TRPEZA ZA UMORNE PUTNIKE: Evropski putopisci o ishrani u
Srbiji u 19. veku / Beograd: Geopoetika izdavaštvo, 2019.

Preuzeto sa sajta: http://www.geopoetika.com/book.php?id=4731

Tragom mnoštva evropskih putnika namernika, koji su stizali sa raznih strana i različitim
povodima, Đorđe S. Kostić nas svojom knjigom – kulinarskim bedekerom i azbučnikom
srpskog „blagoutrobija”, vodi kroz Srbiju devetnaestog veka. U zemlji koja je postepeno
dobijala svoje prepoznatljive obrise na karti Evrope, kao ulazna kapija na putu ka nepoznatom,
haotičnom ali izazovnom „Orijentu”, stranci su srdačno dočekivani i ugošćavani za
kneževskom i kraljevskom trpezom, u prvim beogradskim modernim hotelima, palanačkim
kafanama, manastirskim konačištima, putničkim svratištima, seoskim krčmama i kolibama ili
uz ognjište pod vedrim nebom.

Ostavljajući svoje utiske o jelima i piću, običajima za stolom, slavama i teferičima, načinu
pripremanja hrane, gajenju voća, povrtarskim kulturama, vinovoj lozi, otkrivali su
savremenicima jedan do tada malo ili nikako poznat deo, za njih, ako ne „prave Evrope”, onda
makar „evropske Turske”, kasnije „Balkana”, „Jugoistoka”. Zapažajući posebnosti „srpskog
jelovnikaˮ, uočavali su uticaje, različite lokalne kuhinje, njegove dobre i – povremeno za njih
– njegove teško svarljive osobine, oslobađali se predrasuda o domaćinima i zemlji. Kroz
„prizmu jelovnika” prelamali su se i procesi „deorijentalizacije”, i „evropeizacije” promene
socijalnih, privrednih i kulturoloških obrazaca mladog srpskog modernog društva.

Pažljivo iščitavajući ova svedočanstva, Đorđe S. Kostić, iskusan i akribičan istraživač, otkriva
podjednako zanimljiv i važan, do sada zanemaren, deo naše društvene istorije, potvrđujući
tačnost zapažanja, jednog od „njegovih” putnika, francuskog ekonomiste Emila de Lavelea,
koji je osamdesetih godina devetnaestog veka zapisao, kako „uvek treba znati šta u kojoj
zemlji ljudi jedu; od seljaka u kolibi do princa... jer to omogućava da se shvati nacionalno
bogatstvo i sazna više o lokalnim resursima.”

Milan Ristović